yukari
Konuyu Oyla:
  • Derecelendirme: 0/5 - 0 oy
  • 1
  • 2
  • 3
  • 4
  • 5
Kore Tarihi
#1
Asagidaki yazi, Dr.M.Galip Baysan tarafindan yazilan bir makaleden alinmistir. Kore tarihi ve Kore Savasi'na kadar olan dönemle ilgili genel bilgiler içermektedir.


Asagi yukari 4000 yillik bir geçmise sahip olan Koreliler, Kore Yarimadasindaki pek verimli olmayan topraklara baglanmis bir kitle olup; Çinli, Mançuryali ve Japonlardan farklidirlar. Eski Çin’den aldiklari medeniyet esaslarini Japonya’ya aktarmislar, hiçbir zaman baristan ayrilmadiklari halde, cografi konumlari itibariyle ve arada bir geçit, bir tampon bölge üzerinde yasamalari nedeniyle, arzu ettikleri devamli barisa hiçbir zaman kavusamamislardir. Kore tarihi tipki kitanin diger ucunda bulunan ve Asya, Avrupa, Afrika kitalari arasinda bir köprü durumundaki Anadolu Yarimadasi gibi yabanci istilalarla doludur. Kore yarimadasi Asya’ya geçmek isteyenler için bir “Köprübasi” olabildigi gibi,Japon Adalarina geçmek isteyenler için de bir siçrama tasi olabilir. Stratejik açidan; Japonlar, Kore Yarimadasini daima kalplerine dayanmis bir hançer olarak görmüs ve Kore’ye Japon Imparatorlugunun dogal bir parçasi ve Asya’da bir iskelesi gözüyle bakmislardir. Bu nedenlerle Jeopolitik açidan, Uzak Doguya hakim olmayi milli menfaatleri nedeni arzu eden güçlerin yöneticileri; daima Kore’yi kendi kontrolleri altina almayi istemislerdir ve isteyeceklerdir.

Kore, önce yakin komsulari Çin ve Japonya, daha sonra on dokuzuncu yy.in ikinci yarisinda Çarlik Rusyasinin da Uzak Doguda yer almasindan sonra, Çin, Japonya ve Rusya arasinda politik anlasmazlik, çatisma ve silahli çarpismalarin kaynagi olmus bir alandir. Çatismalar sadece Kore Yarimadasi için degil, Yalu Nehrinin gerisindeki zengin ve genis topraklara sahip Mançurya için olacaktir. Mançurya: Asya’nin Dogu kisminda, demir ve kömür cevherine, su enerjisine, zirai ve orman ürünlerine sahip çok zengin bir bölgedir. Asyali Jeopolitik düsünürleri; “ Mançurya’ya hakim olan Asya’ya, Asya’ya hakim olan da dünya’ya hakim olur” genel görüsünü paylasirlar. Yine ayni düsünürlere göre “Mançurya’nin emniyeti Kore’nin el altinda bulundurulmasina baglidir.

Çin, Mançular zamanindan beri Kore’yi kontrol altinda bulundurmustur. Fakat bu kontrol siki olmamis, kendini hissettirmemistir. Japon Imparatorlugu kurulus yillarindan itibaren Kore vasitasi ile Mançurya’ya el atmaga baslamisti. Bu çekismenin bir sonucu olarak Japonya ile Çin Imparatorlugu 1894 yilinda Kore’de savasa basladilar. Japonlar, P’yongyang yakinlarinda Çinlileri maglup ettiler. Nisan 1895’de imzalanan “Shimoneseki Antlasmasiyla” Mançu Imparatorlugu, Kore üzerindeki haklarindan vazgeçiyor ve Taiwan Adasini da Japonya’ya birakiyordu.
Çin’in güçsüzlügü anlasilinca, Ruslar Japon Imparatorluguna aldirmadan Mançurya da kendilerine hisse koparmaya çalistilar.Üsler ve kaleler elde edip,Kuzey Kore’yi kontrolleri altina alma amaci ile Yalu nehrine dogru sarkmaya basladilar.Gelismelerin Rus-Japon iliskilerini etkilemesi kaçinilmazdi. ( Ilginçtir ki; Kore’yi 38nci paralel ile ikiye bölme fikri, ilk defa bu dönemde ortaya atildi.) Japonlar 1904-1905 de, 19 aylik bir savastan sonra Ruslari kesin bir sekilde maglup ederek, tüm bölgeye hakim duruma geldiler.

Birinci Dünya Savasi sonunda Koreliler, Japonlarin Itilaf Devletleri safinda olmalari nedeni ile “Wilson Prensiplerinden” yararlanamadilar. Bununla birlikte milliyetçiler Kore topraklari disinda iki geçici hükümet kurdular. Bunlardan biri Dr.Syngmann Ree, digeri Kim Kao idaresinde idi. Ikinci Dünya Savasi esnasinda Kore meselesi bir problem olarak ilk defa 1943’de Kahire Konferansinda ele alindi. Çan-Kay-Sek,Churchill ve Roosevelt tarafindan imzalanan konferans bildirgesinin Kore ile ilgili kismi söyledir: “Kore halkinin içinde bulundugu tutsakligi yakindan bilen üç büyük devlet ( ABD,Ingiltere ve Çin) Kore’nin vakti gelince özgürlük ve bagimsizliga kavusturulmasina karar vermislerdir. O zaman Sovyet Rusya henüz Uzak Doguda savasa katilmamisti ve Kore’nin zamani gelince sadece Amerikan Kuvvetleri tarafindan isgal edilmesi öngörülmüstü. Daha sonra 1945 yilindaki Yalta Konferansinda, Sovyetler Birliginin de Uzak dogudaki savasa katilacagi anlasilinca, komutanlar, Kore’den Japonlari çikarma görevinin Amerikan ve Rus kuvvetlerine müsterek olarak verilmesi konusunda anlastilar.

Bilindigi gibi 23 Mayis 1945’te müttefiki Almanya’nin teslim olmasi üzerine savasi tek basina sürdüren Japonya, Potsdam Konferansinda kararlastirildigi gibi Müttefik Ülkelerden “teslim ol” çagrisi aldi. Ayni Konferansta ( 7 Temmuz- 2 Agustos 1945) ABD, Ingiltere ve Çin liderleri “Kahire Konferansinda Kore hakkinda verilen kararin uygulanacagini” yani Kore’nin bagimsiz bir devlet olarak kurulacagini dogrulamislardi. Japonya’nin teslim olmayi reddetmesi üzerine 6 ve 9 Agustos günlerinde Hirosima ve Nagazaki sehirlerine tarihte ilk defa iki “atom bombasi” atildi. 8 Agustosta Sovyetler Japonya’ya savas ilan etti. Japonlar 10 Agustos günü Amerikalilara teslim olacaklarini bildirdiler. 12 Agustosta Sovyet birlikleri hiç vakit kaybetmeden Mançurya’dan sonra Kuzey Kore’ye girmege basladilar. Rus askerleri Kore’de süratle ilerlerken Amerikan askerleri yüzlerce mil mesafedeydi. Rus ilerleyisini bir yerlerde durdurmak gerekiyordu, bunun için 38nci Paralel dairesi bir sinir olarak ortaya atildi.Bu teklifin benimsenmesi ile birdenbire ortaya iki Kore çikmis oldu. (Bu olayla, 6 yil kadar önce Almanlarin Polonya’yi istilasi sirasinda, Sovyet Rusya’nin da Dogu Polonya’yi istila etmesi arasindaki benzerlige dikkatinizi çekmek isteriz.)

1945 Eylül ayindan savasin çiktigi 1950 Haziran ayina kadar olaylar söyle gelisti:

- ABD ve Hür Dünya ülkeleri Kore meselesini Birlesmis Milletler kararlari istikametinde, demokratik usullerle çözmeye çalisirken, Sovyet Rusya; isin basindan beri kararlastirdigi “Kore’nin komünist bir idare altinda birlestirilmesi”nden baska bir çözüm tarzina yanasmiyordu.
- Kore için teskil edilen birinci komisyonun tavsiyesi ile 14 Kasim1947’de Birlesmis Milletler Genel Kurulunda alinan karar geregince, bütün Kore’de seçimlerin geçici Kore Komisyonunun gözlemi altinda 31 Mart 1948’de yapilmasi kabul edildigi halde, yapilacak bir genel seçimde Kuzey Kore azinlikta kalacagindan, Sovyetler Birligi, Genel Kurulun bu kararina bastan sona kadar muhalif kalmistir.

- Teskil edilen komisyon Güney Kore’de serbestçe çalistigi halde, Sovyetler; komisyonun 38nci Paralelin kuzeyine geçmesine izin vermediler.Komisyon Güneyde 10 Mayis 1948 günü seçim yapma karari aldi. Seçim yapildi ve 12 Temmuzda kabul edilen bir Anayasa ile 5 gün sonra “Kore Cumhuriyeti” ilan olundu. Cumhurbaskanligina eski hürriyet savasçilarindan biri olarak tanidigimiz DR. Syngman Ree seçildi.
- 1945 yilindan beri Kuzey Kore’de idareyi elinde tutan “Halk Konseyi” hazirladigi bir Anayasa ile Güney Kore’den 3.5 ay kadar sonra (25.8.1948’de) seçine gitti. Bütün Kore’yi temsilen 572 Milletvekili seçildi ve “Demokratik Halk Cumhuriyeti” kurulmus oldu. Böylece 1948 yilinda Kore Yarimadasinda iki hükümet kurulmustu ve her ikisi de kendisini “Kore Halkinin gerçek temsilcisi” olarak kabul ve iddia ediyordu.

Savas Öncesi Genel Durum:

Geçen yillar içinde bir türlü birlestirilememis olan iki Kore Cumhuriyeti arasindaki anlasmazlik, rejimlerindeki ayrilik nedeni ile, Sovyet ve Amerikan birliklerinin çekilmelerinden sonra “ölümcül bir düsmanlik” halini almisti. Komünist Çin ve Sovyetler Birligi tarafindan desteklenen ve tesvik gören Kore Demokratik Halk Cumhuriyeti, bütün Kore’yi Komünist bir rejim altinda birlestirme idealini silah zoruyla gerçeklestirme amaci ile büyük bir saldiri ordusu hazirladi. Buna karsilik yeni teskil olunan Güney Kore Cumhuriyeti Ordusu, henüz kendi basina ülkesini böyle bir saldiriya karsi savunabilecek bir seviyede olmaktan çok uzakti.

ABD ile Güney Kore Cumhuriyeti arasinda ilki Aralik 1948, ikincisi de Ocak 1950’de olmak üzere iki yardim ve güvenlik anlasmasi imzalanmis, diger taraftan Sovyetler Birligi ile Demokratik Halk Cumhuriyeti arasinda Mart 1949’da 10 yillik bir yardim anlasmasi yapilmisti.

1950 yilina girerken Dünya , Komünist Alemde söz sahibi olacak büyük bir gücün yükselisine sahit oluyordu. Çinde II Dünya Savasindan sonra etkinliklerini arttiran Komünistler, Milliyetçi Çan-Kay-sek kuvvetlerini, 8.Aralik 1949’da kazandiklari zaferle bütün Çin kitasindan disari atmayi basarmis, Asya tarihinde yeni bir devrin baslamasina sebep olmuslardir. Sovyetler Birligi, Komünist Çin ile olan anlasmazliga son vermek için, Mançurya üzerindeki haklarindan Çin lehine vazgeçmis ve iki devlet arasinda 14 Subat 1950’de 30 yillik bir “dostluk ve karsilikli savunma antlasmasi” imzalanmisti. Komünistler, kita çininden baska adalara göz dikmisler; Nisan 1950’de Hainan ve Mayis 1950’de de Chushan Adalarini ele geçirmislerdir. Zafer sarhoslugu içinde, Çan-Kay-Sek’in elinde kalan Formosa ve diger adalara göz dikmisler,”yayilmaci bir politikayi” benimsemislerdi. Bu duruma göre Kuzey ve Güney Kore arasindaki çikacak bir çatismada Kuzeyin Sovyetler Birligi ve Komünist Çin, güneyin de ABD tarafindan desteklenmesi tabii idi.

Savasin Baslamasi:

Savas: 25 Haziran 1950 günü sabahi saat 04.00’de, Kuzeylilerin, Seul’un batisindaki Kumpo yarimadasina topçu atesi ve çok iyi hazirlandiklari belli olan Kuzey Kore birliklerinin saat 08.00’den itibaren degisik mevkilerde siniri geçisi ile basladi.Ayni gün saat 11.00’de de, Güney Kore’ye savas ilan ettiler. Kuzeylilerin amaci yalniz ve hazirliksiz yakaladigi Güney Kore’nin zayif Kuvvetlerini süratle imha ederek, Amerikalilarin müdahalesinden önce yarimadayi süratle ele geçirmek ve durumu bir “oldu bitti” seklinde neticeye ulastirmakti.

Ayni gün saat 14.00 de toplanan Birlesmis Milletler Güvenlik Konseyi: “Kuzey Kore’nin taarruzu uluslar arasi barisi bozmaktadir. Çarpisma derhal durdurulacak ve Kuzey Kore Kuvvetleri 38nci Paralelin kuzeyine çekileceklerdir.” Seklinde bir karar aldi. Birlesmis Milletlerin çagrisini hiçe sayan Kuzey Koreliler seri bir sekilde hareketlerine devam ettiler. O andan itibaren Kuzey Kore ile Birlesmis Milletler Toplulugunun zamana karsi amansiz yarisi basladi.

Harekatin ilk safhasini, Kuzeylilerin süratle ilerleyisi, Güney Korelilerin devamli çekilmesi,Birlesmis Milletlerin (B.M.) Pusan bölgesinde bir “Köprübasi” tesis edip savunmaya çalismasi ve muhtelif ülkelerden gelecek kuvvetlerin Kore’ye gelebilmesi için gerekli zamanin kazanilmasi seklinde özetleyebiliriz.

Temmuz ayi sonlarinda elde kalan Güney Kore kuvvetleri ve o güne kadar parça parça yardima gelen 3 ABD Tümeninin direnç göstermesi ile “Pusan Köprübasi Mevzii” tesis edilmis oldu.Kuzey Kore’nin bu mevzilere Eylül ortasina kadar 1.5 ay süresince yaptigi saldirilar basarili olamadi.Bu saldirilar sirasinda Kuzey Kore’nin “Taarruz Gücü” tükenirken, Birlesmis Milletlerin davetini kabul eden ülkelerin birlikleri arka arkaya gelmege basladilar. Kara,Deniz ve Hava üstünlügünü eline geçiren B.M. Komutanligi; 24 Temmuzdan beri Komutan bulunan Orgeneral Douglas Mc Arthur’un emri ile, 15 Eylülde, yine Seul batisindaki Inchon’a baskin seklinde yapilan bir “Çikarma Harekati” ile birlikte, savasin ikinci safhasi diyebilecegimiz genel taarruzu baslattilar.

Taarruz süratle gelisti,ilk anlarda Kuzey Kore Kuvvetlerinin büyük bir kismi (6 Tümeni) kusatilarak imha edildi.Seul dahil 38nci paralele kadar ilerlendi. B.M.de yapilan görüsmelerden sonra Gen.Mc.Arthur’a gerektiginde 38nci Paraleli geçme yetkisi verilince B.M. Kuvvetleri 9 Ekimde 38. Paraleli geçtiler.24 Ekimde Kuzey Kore’nin baskenti Pyongyang’i isgal ederek Ekim sonunda genel olarak Sinanju-Hongnam Hattina vardilar.
Kasim ayi içinde B.M. Kuvvetleri Kuzey Kore’ye son darbeyi indirme hazirligi ile mesgulken, Komünist Çinde büyük faaliyetler görünüyordu. Ekim baslarinda Basbakan Chou-En-Lai; Pekin radyosundan: “ Komsusu istilaya ugrarken Çin Ulusu kayitsiz kalamaz. Çin Ulusu her vakit Korelilerle beraber olmustur. Çin Ulusu, Kore’yi kurtarmak için Kore Ulusunu destekleyecektir” seklinde beyanat vermege baslamisti. Yapilan propagandalarda “ eskiden Japonya’nin yaptigi gibi, bu kez de Amerikanin Kore yolu ile Çin’i ve Asya’yi istila etmege niyetli oldugu” temasi isleniyordu. Ilk olarak Mançurya’daki kuvvetler arttirilmisti. Kasim baslarinda bu kuvvetlerin 850.000’e çikarildigi tahmin edilmektedir. B.M. Kuvvetlerinin 38nci Paraleli geçisini takiben, 14-15 Ekim 1950’de 38, 39 ve 40’inci Komünist Çin Ordularina mensup kuvvetler, Yalu Nehrini geçerek Kuzey Kore Topraklarina girmislerdi.

Komünist Çin’in bütün bu faaliyetlerine ragmen B.M. Baskomutanliginin genel kanaati: “Kuzeyde abartildigi kadar fazla Çin Kuvvetinin mevcut olmadigi, Çinin kendi topraklarina ve Mançurya’ya bir tecavüz olmadigi taktirde savasa katilmayacagi, savasa katilsa bile B.M. Kuvvetlerinin çok üstün Hava Gücü karsisinda hiçbir sey yapamayacagi” seklindeydi. Bu yanlis yorumlamanin savasin en büyük hatalarindan biri oldugu kabul edilir. Beklenen taarruz; Baskomutan Gen Mc Arthur’un direktifi ile ve bu defa Türk Tugayinin da ilk defa savasa katilmasiyla 24 Kasim günü baslamistir.
#2
Üç Krallik Dönemi

Kore topraklarinda yasayan ilk insanlarin yaklasik (?) yil önce buraya geldikleri tahmin edilmektedir. Fakat bilinen Kore tarihi IÖ 2333 yilinda Kral Gojoseon tarafindan kurulan krallik olarak bilinmektedir.

Kore'de genel olarak halk kabileler halinde yasamaktaydi fakat daha sonra bu kabileler birleserek kralliklari olusturmuslardir.

Bu kabileler arasinda Amnokyang irmagi kiyisina yerlesen ve daha sonra krallik haline gelen ilk kabile Koguryo'dur. (IÖ 37 - IS 668) Koguryo Kralligi çevresindeki kabileleri himayesi altina aldiktan sonra Çin'in Lo-Lang bölgesini de 313 yilinda ele geçirdiler.

Koguryo Çin ile ugrasirken Ülkenin güneyinde çevresindeki kabileleri ele geçiren Pekçe Kralligi (IÖ 18 - IS 660) güçlendi ve topraklarini genisletti. Kral Kinçago (346-375) döneminde merkezilesmis ve güçlü bir devlet haline gelmisti.

Silla kralligi (IÖ 57 - IS 995 ) ise yarimadanin en güneyine yerlesmis ve bu üç kralliktan uzak az gelismis ve zayifti. Cografi olarak Çin'e uzak oldugu için Çin etkilerinden uzak kalan bir krallik olmustur.



Balhae ile Birlesik Silla

Silla kralligi güçlenmeye basladiktan sonra ilk olarak komsusu Gaya kralligini himayesi altina almistir. Silla diger iki krallik olan Koguryo ve Pekçe'yi ele geçirmek için de Çin ile isbirligi yapmis fakat Çin'de bu topraklari ele geçirmek isteyince onlarla da savasmak zorunda kalmistir. Silla Çin'le olan bu savasinda basarili olmustur fakat Mançurya'da büyümekte olan Koguryo halkinin kurdugu Balhae Kralliginin kurulmasina engel olamamistir.

Bahlea Kralliginin yükselisi 9.yüzyilin ilk yarisinda Kral Seol zamaninda olusmustur. Bu dönemdeki Balhae Kralligi kuzeyde Amur ve Sungari irmaklarindan simdiki kurulu modern Kore'nin kuzeyine kadar olan Mançurya topraklarina sahip olmustur. Bu krallik 926 yilina kadar varligini sürdürdü. Bu tarihte Mançurya'yi ele geçirip Çin'in kuzeyine kadar ilerleyen Kral Khitan tarafindan ele geçirildi. Ülkenin önde gelenleri de Silla'yi da ele geçiren Koryo Kralligina katildi.

Silla Kralligi ise 8. yüzyilin ortalarinda en güçlü dönemini yasamistir. Budaci olan bu krallikta ayrica Kore tarihinin önemli yapitlarindan biri olan Bulguksa tapinagi da yapilmistir.

Zamanla Buda Kültürü ki devlet üzerinde çok etkiliydi krallarin lüks yasama istegiyle hevesiyle yozlasti ve krallik yönetiminde de çatlaklara neden oldu. Bu devirde güçlenen Koryo hanedanina boyun egmek zorunda kaldi.



Koryo Kralligi

Silla Kralligi son Pekçe Kralligini 900 yilinda Jeonju'da ilan eden ve asi bir lider olan Gyeon Hwon tararindan yikilmisti.

Wang Geon o da asi liderlerden biriydi ve önde gelen ailelerin birinin ogluydu. Silla kralliginda çalismisti. Bu asi lider 934'te Pekçe Kralligini ele geçirmek için bir çok denemede bulundu ve 935 yilinda Silla krali Gyeongsun'in tahttan çekilmesiyle yönetimi ele geçirdi. Daha sonra yillarda kolayca Kore yarimadasini ele geçirdi.

Wand Geon siradan bir insan gibi yasayan biriydi. Silla aristokratlarini dikkatlice yatistirdi, Kral Gyeonsun'a devletteki en yüksek kademeyi verdi ve Silla'nin büyük ailelerinden birinin kizi ile evlendi tüm bunlar onun kendi kurallarini ve istedigini yapmasi için ona olanak verdi.

Koryo Kralligini (918-1392) kurarak basina geçti. Tüm yarimadanin bu sekilde tek bir hükümetin yönetmesi, kültürel ve etnik bir toplumun olusmasi uzun süreler bu bölgenin birlik içinde yasamasi için oldukça faydali olmustur. Bu birlik ve beraberlik onlarin Mogollara, Japonlara ve Khitanlara karsi kendilerini oldukça iyi savunmalarini bu bölgenin hakimiyetinin baskalarinin eline geçmemesini saglamistir. Bu kralligin adi olan Koryo sözcügü bugünkü Kore kelimesinin kaynagidir. Kurulan bu krallik Budaci gelenegi temel alan güçlü bir kültür ortaya çikartmistir ayrica bilim alaninda oldukça önemli çalismalar yapmislardir. Bunlardan en önemlisi ise Alman Gutenberg'den 200 yil önce 1234 yilinda hareketli metal harflerle dünyada ilk kez basim isinin yapilmasiydi. Yine bu dönemde Kore sanatçilari Budaci kutsal kitaplarini tahta kaliplara oyarak yazmayi basardilar. 80.000 den fazla olan bu tahta kaliplar Mogol isgallerinden kurtulmak için Buda'dan yardim istemek için yazilmisti. Adi Tripitaka Koreana olan bu tahta kaliplar günümüzde Heinsa Tapinaginda saklanmaktadir.

Daha sonraki yillarda Konfiçyusçular ile Budacilar arasindaki iç çekismeler, yönetimdeki çekismeler ve özellikle de 1231 yilinda baslayan Mogol akimlari sonucu oldukça zor dönemler geçirdiler. Bu dönemin sonunda Mogolistan'a bagli olarak 100 yila yakin bir süre yasadilar.



Çosan Kralligi

Koryo Kralliginin sonuna dogru 1389 yilinda politik ve askeri açidan güçlü olan General Yi Seongye Kral Chang'i (1388-1389) yilinda tahttan indirdi ve yerine Kral Gongyang'i (1389-1392) getirdi. Bununla da kalmayip ülkede önemli reformlar yapmaya basladi. Koryo monarsisi ve soylu sinifina karsi kralligin temel felsefesi olarak Konfiçyusçulugu benimsediler.

1392 yilinda kurulan bu krallik yönetim konusunda oldukça dengeli bir siyaset sistemi kullandilar. Devletin çesitli kademelerinde görevlendirecekleri kisileri belirli bir sinav sistemi ile almaya basladilar, toplumsal gelisim ve düsünsel açidan Konfiçyus'a dayanan bir toplum yaratmaya çalistilar. Fakat bu olusun sirasinda ayni dikkat ve özen ticarete ve üretime yansimadi.

Dördüncü Kral Second'un hükümdarligi döneminde (1418-1450) büyük bir kültür ve sanat gelismesi yasandi. Kralin destegiyle kralligin önde gelen bilginleri Kore alfabesi Hangil'i yarattilar. Kral Second'un ayni zamanda gökbilime de büyük ilgisi vardi. Yine bu dönemde önemli bilim adamlari günes saatleri, su saatleri, göksel küreler ve gökbilimsel haritalar yaptilar. Kral daha sonra yerini oglu Munjong'a (1450-1452) birakti fakat onun ani ölümüyle 11 yasindaki veliaht Danjong basa geldi. Genç kralin tahtta oldugu dönemde monarsinin gücü ortadan kayboldu ve bunu firsat bilen amcasi tahti zorla elinden aldi. Kral Sejo ( 1455-1468) konfiçyusçulugu destekleyerek kralligin layik oldugu yere tekrar çikarmak için çalisti ve onun vermis oldugu ugraslar bugün Kore yasam biçiminin de temelini olusturdu.

1592 yilinda Japonya Çin'e yapacagi akinlara yol açmak için Çosan Kralligini istila etti. Bu savas döneminde Kore tarihinin önemli isimlerinden biri Amiral Yi Sunsin (1545-1598) Japonlara karsi koymak için Gebukson (kaplumbaga gemi) denilen dünyanin ilk zirhli savas gemilerini yaptirdi. Japonlar tüm yarimadanin güçlü savunmasi ve son olarak ta savas Lortlari Toyotomi Hideyoshi'nin ölümü üzerine Kore'den çekildiler. Bu savas 1598 de sona erdi fakat Çosan kralliginda oldukça büyük etkiler birakti. Ülkenin önde gelen sanatçilari, bilim adamlari Japonya'ya götürülmüs yaralari sarmak için büyük bir çabaya girsilmisti.

Savastan sonra 17. yüzyilda Çosan kralligi büyük sosyal ve ekonomik degisikliklere tanik oldu. Bu, Kralligin maddi nedenlerden dolayi birçok reform yapmasina neden oldu. Tarim ve sanayide yenilikler yönetimde de birçok reforma gidildi.

Kral Yeongjo (1724-1776) ve Kral Jeongjo'nun (1776-1800) benimsedikleri yansizlik politikasi ve siyasi istikrar bu dönemde güçsüz olan yönetim otoritesinin kuvvetlenmesine ve ülkenin istikrarli bir sekilde gelismesini saglamistir. Yine bu dönemde bilginler için okullar kurulmus ve bilimde önemli mesafeler kat edilmistir. Bu bilim adamlari tarim ve sanayi de önemli reformlar yapmayi uygun bulmuslar fakat yönetim bunlarin bir çoguna gereken önemi vermemistir.

18. yüzyilda ise yarimada sikintili zamanlar yasadi. Sel baskinlari, kuraklik nedeniyle iyi hasat alinamadi ve bu açligi, hastaliklari, kitligi beraberinde getirdi. Asiri vergi alinmasi ülkede isçi sinifinin olusmasina neden oldu. Bu zit doga ve sosyal terslikler ayaklanmalara ve ülkede karisikliklara neden oldu, ancak ordunun devreye girmesiyle bu ayaklanmalar bastirilabildi.



Japon Isgali ve Kore Bagimsilik Hareketi

1868 yilinda Japonya Kore yarimadasi üzerindeki istekleri dogrultusunda siyasi birtakim oyunlara basladi. Kore üzerinde kültürel birliktelik ,birlik beraberlik gibi düsüncelerle ülke üzerinde baski olusturmaya basladi. Avrupa ve birkaç Asya ülkeyi etkileri altina almaya çalismalari Japonlarin bunu daha belirgin ve daha siddetli yapmalarina neden oldu. Nihayetinde 1910 yilinda Çin ve Rusya'ya karsi savasini kazanarak ülkeyi istila etti ve burada sömürge yönetimi baslatti.

Bu sömürge yönetimi 1945 yilinda Japonya'nin 2. dünya savasini kaybetmesiyle sona erdi. Ama bu sömürge yönetimi Kore'de güçlü bir ulusal kimligin birlik ve beraberligin olusmasini sagladi. 1 mart 1919'da Koreliler tüm ülkede büyük protesto gösterilerine basladilar. Bu protestolar binlerce insanin canina mal oldu. Bu, kurulan geçici hükümetle örgütlü bir silahli mücadelenin baslamasiyla devam etti ve 2. dünya savasinda neticelendi.

1 Mart günümüz Kore'sinde ulusal bayram olarak kutlanmaktadir.



Kore Cumhuriyetinin Kurulmasi

2. Dünya savasinda Japonlarin yenilgisi Kore tarafindan büyük bir sevinçle karsilandi. Ama bu durum onlara bagimsizlik getirmedi . ülkede bir soguk savas basladi, ikiye bölünen ülke bagimsiz bir hükümet kurmaya çalisirken ülkenin güneyi ABD, kuzeyi ise Sovyetler Birligi'nin isgaliyle karsi karsiya kaldi.

Bu iki politik ideolojik düsünce 38. paralelin kuzeyinde ve güneyinde yine iki farkli politik ideolojiye sahip Kore ortaya çikardi.

15 Aralik 1945'te ABD,Sovyetler Birligi ve Ingiltere Moskova'da bulustu ve ülke 4 güç (ABD,USSR, Ingiltere,Çin) tarafindan geçici olarak birlestirildi.

1947 Kasiminda Birlesmis Milletler (BM) ülkede bir komisyon nezaretinde seçim yapilmasina karar verdi. Sovyetler Birligi bu karara uymayarak Kore'nin kuzey bölgesine BM Komisyonunu almadi. BM vermis oldugu karari degistirdi ve sadece girebildigi bölgelerde seçim yapilmasini sagladi.

10 Mayis 1948'de 38. paralelin güneyinde ilk genel seçimler yapildi. Bu seçimin sonunda Syngman Rhae baskan seçildi. Yine bu zamanda 38. paralelin kuzeyinde Kim II-Sung komünist bir rejim kurdu.

25 haziran 1950 de Kuzey Kore 38. paralelin güneyine indi ve Güney Kore'yi isgal etti. Bu isgal için ortaya herhangi bir neden konmadi. Komünistler Rus yapimi T-3 tanklariyla Daegu yakinlarindaki Nakdonggang nehrine kadar ilerledi. Güney Kore bu durum karsisinda BM'den yardim istedi. 15 ülkenin askerlerinin katildigi savas 3 yil sürdü. 27 Haziran 1953'te sona eren savas arkasinda harabe dönmüs bir yarimada birakti. 3 milyon Korelinin öldügü savastan sonra ciddi ekonomik, sosyal ve politik sorunlar ortaya çikti 1948 yilinda seçilmis olan Baskan Rhae ögrencilerin etkili rol oynadigi bir ayaklanma sonucunda 1960 yili Nisan ayinda baskanliktan çekildi.

1960 Agustosunda demokratik partiden olan Chang Myon hükümeti kurdu. Fazla uzun sürmeyen bu hükümet 1961 yilinda general Park Chung Hee liderliginde bir darbeyle devrildi. Park kurdugu konsey ile yönetimi eline aldi ve 1963 yilinda baskan seçildi. Bu dönem Kore'nin hizli bir kalkinma sürecinin baslangici oldu. Ekonomik yönden büyük bir büyüme saglandi. Baskan Park'in 1979 yilinda bir suikast sonucu ölmesi bölgede sikiyönetimin hakim olmasina ve bu dönem boyunca önce Choi Kyu-Hah'in sonra da Chun-Doo Hwan'in baskanligiyla devam etti.

1980 yilindan sonra bölgede demokrasi yönünde ilerlemeler görüldü ve 1987 yilinda halk kendi baskanini seçti. 1987 yilinda bu yasayla eski bir general olan Roh-Tae-Voo baskan seçildi.

1992'de demokrasi savunucusu olan Kim Young-Sam baskan seçildi ve 1997 yilinda muhalefet partisinin seçimleri kazanmasi sonucu iktidari Yeni Siyaset Için Ulusal Kongre Partisi lirdi Kim Dae Jung'a devretti. Bu olay ile ilk defa Kore'de iktidar ile muhalefet barisçil bir yoldan el degistirmis oldu.
#3
Kisa ve özlü Kore tarihi faydalanmak için birebir zaten türk ansiklopedilerinde ve bati kaynaklarinda sinirli bilgi vardir uzakdogu ile ilgili olarak....fakat internetin ortaya çikmasiyla her türlü kaynaga erismekteyiz. Paylasim için tesekkürler
#4
paylasimin için tesekkürler kiday
#5
hajin_12 yazdı:Kore tarihi M.Ö. 3000 yilina kadar uzanir. Çin’in eline geçtikten sonra, Budizm ve Çinlilerin etkisinde kaldi. Daha sonralari 7. yüzyildan 20. yüzyila kadar degisik hanedanlarin idaresi altinda bagimsiz olarak yasadi. 1910 yilinda Japonlar Kore’yi isgal ederek koloni haline getirdiler. Bu durum, 1945 yilina kadar sürdü. II. Dünya Savasi'nda Japonya’nin yenilmesinden sonra Güney Kore’yi ABD, Kuzey Kore’yi de Rusya isgal etti. Böylelikle kuzeyde komünist, güneyde demokratik rejim kurulmus oldu.

25 Haziran 1950’de Rus subaylarinin kumandasindaki Kuzey Kore birlikleri, yarimadanin tamamina komünizmi kabul ettirmek için Güney Kore’ye saldirip istila etti. Bunun üzerine BM, Güney Kore’nin kurtarilmasina karar verdi. Bölgeye BM askerleri gönderildi. Bu orduya Türkiye, bir tugayla katildi. Yapilan görüsmeler neticesinde 27 Temmuz 1953’te ateskes imzalandi. 38. Paralel Güney Kore ile Kuzey Kore arasinda sinir kabul edildi. Savas sonrasi, Baskanlik sistemine dayali demokratik rejime geçildi. Kuzey Kore ile birlesme devamli gündemde olup, yakin bir zamanda tek devlet haline gelmeleri ümit edilmektedir.
Hakkınızı helal edin. ~
#6
Tarih Öncesi Dönem
[Resim: hprehistorictx8.jpg]

Arkeolojik bulgular, Kore’ye ilk yerlesimin 700.000 yil önce gerçeklestigini göstermektedir.

Gojoseon (2333 - 108 M.Ö)
[Resim: hgojoseon02oz8.jpg]

Efsaneye göre, M.Ö. 2333’deki ilk Kore Krali Gojoseon yukaridaki gibi resmedilmistir. Ilk kralin ardindan, birkaç kabile Mançurya’nin güneyinden Kore yarimadasina dogru göç etmistir.


Üç Krallik Dönemi Kore yarimadasi ve Kuzeydogu Asya’nin bir kismini kapsayan alanda hüküm süren Goguryeo, Baekje ve Silla isimli üç rakip kralligin dönemini ifade etmektedir

parçasi ile orta güney Mançurya arasindaki genis arazide gerçeklesmistir. Krallik Çin Krallarina karsi kazandigi savaslarla topraklarini genisletmis, ancak M.S.668’de Silla ve Tang’in ordularinin saldirilarina yenik düsmüstür.

Silla Kore yarimadasinin güneydogu bölümüne yerlesmistir. Krallik M.Ö 57’den M.S. 935 ‘e kadar 992 yil boyunca yasamistir. Çinli Tang imparatorlugu ile güçbirligi yaparak Baekje ve Goguryeo ile birçok savas yapmistir. Üç Kralligin birlesmesi ile Tang istilaci olarak görülmüstür. Baekje ve Goguryeo’yi aldiktan sonra Tang’i sürmüstür. Böylece Daedonggang nehri ile Wonsanman arasinda Kore tarihindeki ilk birlesik devlet kurulmustur.

Üç Krallik Dönemi (M.Ö. 57 - M.S. 676)

[Resim: hthreekingry6.jpg]
[Resim: hthreekingry6.adfff693ee.jpg]
Baekje M.Ö. 18 ve M.S: 660 arasinda hüküm süren krallik Kral Onjo tarafindan kurulmustur. Onjo, Goguryeo kralinin ogludur. Japon kültüründen büyük ölçüde etkilenen Baekje kültürünün en önemli özelligi zariflik ve incelik olmustur. M.S. 660 ‘da Silla ve Tang güçlerinin koalisyonunun saldirilari ile yikilmistir.
#7
Birlesik Silla(676-935)
[Resim: hsillasi7.jpg]
[Resim: hsillasi7.0485af14bc.jpg]
Birlesik Silla Kralligi, kültürün ve sanatin gelisimini desteklemistir ve bu dönemde Budizm popülaritesi zirveye ulasmistir. Soylu siniflarin güç mücadelesi nedeniyle zayif düsmüs ve 935’te Goryeo tarafindan ilhak edilmistir.

Balhae(698-926)
[Resim: hbalhaevd7.jpg]
[Resim: hbalhaevd7.4e91863bd4.jpg]
Balhae Kralligi, Goguryeo Kralligi çöküsün esigindeyken kurulmustur. Goguryeo Generali Dae Joyeong ordusuyla saf degistirerek Balhae’yi kurmustur. Balhae o kadar güçlü bir duruma geldi ki, Çin’in kuzey ve dogu alanlarini ele geçirebilecek hale geldi. Goguryeo tarafindan bu fark edilince tekrar ele geçirilmistir.

Goryeo Hanedanligi (918 - 1392)
[Resim: hgoryeoiv0.jpg]
[Resim: hgoryeoiv0.1af1f4ae1f.jpg]
Goryeo Hanedanligi, 918’de kuruldu. Bu devirde Budizm resmi din oldu ve politika ve kültürü büyük ölçüde etkiledi. 14.yüzyilin sonlarina dogru gücü azalmistir.

Joseon Hanedanligi (1392 - 1910)
[Resim: hjoseonvd1.jpg]
[Resim: hjoseonvd1.8c93f5056a.jpg]
Joseon Hanedanligi 14.yüzyilin sonlarinda kurulmustur. Konfüçyüs düsüncesi devlet ideolojisi haline geldi ve tüm halk üzerinde büyük bir etki yapti. Kral Sejong döneminde 1443 yilinda Kore alfabesi bulundu. 1592 yilinda Japon saldirisinin baslamasiyla handanlik gücünü kaybetti
#8
Japon Koloniler Dönemi (1910 - 1945) [Resim: hjpperiodmd5.jpg]
[Resim: hjpperiodmd5.48af15342d.jpg]
1876’da Joseon Hanedanligi Japonya’ya karsi açik kapi politikasi uygulanmaya zorlanmistir. 1910’da Kore’de Japon ilhaki gerçeklesmis ve Kore halki 2.Dünya Savasi’nda 1945 yilindaki Japonya’nin yenilgisine kadar

Japonya’nin kolonisi olarak yasamistir

Kore Hükümetinin Kurulusu (1945-1948)
[Resim: govermentpy3.jpg]
[Resim: govermentpy3.f3d156efe7.jpg]
Kore, 15 Agustos 1945’te Japonya’nin egemenliginden kurtulmustur. Ancak 38’inci paralelden kuzey ve güneyin ayrilmasi gerçeklesmistir. Her iki bölge de Amerikan ve Sovyet ordularinin kontrolü altinda tutulmustur. Birlesmis Milletlerin yardimiyla 1948’de Güney Kore 10 Mayis seçimlerini yapmis ve Dr. Rhee Syngman’i baskan olarak seçmistir. Ayni yil 15 Agustos’ta Güney Kore devletinin kurulusu resmi olarak duyurulmustur. Diger yandan, Kuzey Kore Cumhuriyeti 9 Eylül 1948’te resmi olarak kurulmustur.

Kore Savasi (1950-1953)
25 Haziran 1950’nin sabah saatlerinde Kuzey Kore 38’inci paraleli ihlal ederek Kuzey ve Güney’i bir birlesmeye zorladi. Buna cevaben, BM liderliginde 16 ülke askeri yardimda bulundu. Çin ve Sovyetler Birligi Kuzey’e yardimda bulundu. Savas 3 yil sürdü. 27 Temmuz 1953’te baris anlasmasi imzalandi. Yarimadada savas son buldu, ama tekrar birlesmeyi çok zorlastiracak düsmanca duygular güçlendi.

Savas Sonrasi (1954-)
[Resim: hrepublicsp6.jpg]
[Resim: hrepublicsp6.178d99b7e8.jpg]
Rhee Syngman hükümeti 1954’ten itibaren antikominist yaklasimi benimsedi. Fakat 1960 ta ögrenci hareketleri nedeniyle hükümetin gücü çöktü. 1963 te Park Chung-hee baskanliga seçildi. Baskan Yeni Toplum Hareketi ile Kore’yi modernlestirmeye basladi. Ekonomik gelisim sistematik olarak gerçeklestirildi. Ihracat ve gelirler artti.Ancak1979’da baskan suikastla öldürüldü. 1980’den sonra Chun Doo-hwan iktidara geldi ve otoriter bir yönetim uyguladi. 1987 de gerçeklesen yogun demokratik taleplerden sonra iktidari son buldu. 1988 de Roh Tae-woo hükümeti 1988 Seoul Olympiyat Oyunlari’na basariyla ev sahipligi yapti. 1991’de BM’ye katildi. 1998’de , Kim Dae-jung baskan seçildi. 2002 yilinda FIFA Dünya Kupasi’na evsahipligi yapti. Kim Dae-jung, ayrica Kuzey Kore’ye yönelik Günisigi Politikasi nedeniyle 2000 Nobel Baris Ödülü’nü aldi. 2003 yilinda Rho Moo-hyun dönemi basladi. Bu dönemde ekonomik büyüme ve daha demokratik bir liderlik gelisimi hedeflenmistir.

Kuzey ile birlesme programi 1985’te baslamis ve günümüzde de sürmektedir. 1998’de Güney Kore vatandaslari Kuzey Kore’de Geumgangsan Daglari’na yapilan tura katilabilmeye baslamislardir.
#9
Hee-Chul LEE'nin kaleme aldigi Türkiye-Kore Iliskileri (Siyasi, Ekonomik, Askeri ve Kültürel Açidan) adli kitabini herkesin aip okumasini isterim.

http://www.ttk.org.tr/index.php?Page=Yay...itapNo=514
#10
Üç Krallik Dönemi

[Resim: koguryo5vu5.jpg]


Kore topraklarinda yasayan ilk insanlarin yaklasik yarim milyon yil önce buraya geldikleri tahmin edilmektedir. Fakat bilinen Kore tarihi IÖ 2333 yilinda Kral Gojoseon tarafindan kurulan krallik olarak bilinmektedir.

Kore'de genel olarak halk kabileler halinde yasamaktaydi fakat daha sonra bu kabileler birleserek kralliklari olusturmuslardir.

Bu kabileler arasinda Amnokyang irmagi kiyisina yerlesen ve daha sonra krallik haline gelen ilk kabile Koguryo'dur. (IÖ 37 - IS 668) Koguryo Kralligi çevresindeki kabileleri himayesi altina aldiktan sonra Çin'in Lo-Lang bölgesini de 313 yilinda ele geçirdiler.

Koguryo Çin ile ugrasirken Ülkenin güneyinde çevresindeki kabileleri ele geçiren Pekçe Kralligi (IÖ 18 - IS 660) güçlendi ve topraklarini genisletti. Kral Kinçago (346-375) döneminde merkezilesmis ve güçlü bir devlet haline gelmisti.

Silla kralligi (IÖ 57 - IS 995 ) ise yarimadanin en güneyine yerlesmis ve bu üç kralliktan uzak az gelismis ve zayifti. Cografi olarak Çin'e uzak oldugu için Çin etkilerinden uzak kalan bir krallik olmustur




Konuyu Okuyanlar: 2 Ziyaretçi