Arkadaslar bu konu çok ilginç bir konudur.
Koreliler genelde bu konularda pek konusmak istemezler.
Üniversitedeyken bir arkadasimin ödev konusu olmustu.
Yaklasik 40 yil süren bu dönemi kisa ve öz olarak anlattigini düsünüyorum.
Ilgilenen arkadaslar bir baksin diye paylasmak istedim.
Kore’nin Japonya tarafindan kontrol edilmesi 1906 yilinda basladi. Japonya, Kore yönetimi gelistirme konseyi yoluyla Kore’nin diplomatik ve askeri iliskilerini ve iç islerini kontrol ediyor, finans, tarim, ormancilik, madencilik ve ulasim alaninda kendi politikalarini zorla empoze ediyordu.
Ayrica baskici hareketlerini kamufle etmek için Japonlar Amerika’ya D.W.Stevens adinda bir danismanlarini da yolladilar. Bu kisi Korelilerin genel olarak Kore-Japonya anlasmalarini olumlu karsiladigi yalanini yaymaya çalisti. Bu kisi daha sonra bu çalismalardan tahrik olan iki Koreli göçmen tarafindan öldürüldü.
Imparator Gojang Haziran 1907de Hague Baris konferansina bir heyet gönderdiginde Japonlar onu tahttan çekilmeye ve Temmuzda da Kore üzerindeki emellerine temel hazirlamak üzere Kore’ye üçüncü bir antlasma imzalamaya zorladilar. Idari ve yargi organlarini Japon yetkililer tarafindan ele geçirildi. Kore ordusu dagitildi.
Haziran 1910da Askeri Polis sistemini olusturdu ve Kore’deki Japon kuvvetlerinin komutanini bu polis yönetimine yüksek komiser olarak atadi.
Birçok toplum lideri antlasmalari protesto için intihar etti. Japonlarla isbirligi yapan Koreli yetkililere ve Japonlara suikastlar düzenlendi. Japon kontrolüne karsi Kore direnisi yogunlasti ve Japon ordusu tarafindan acimasizca bastirildi. Direnisçiler genellikle kötü silahlandirilmis genç köylüler olmasina ragmen kahramanca savastilar. Japonlar tarafindan dagitilan ordunun arta kalan parçalari direnise katildikça direnis Japonya’ya karsi topyekün savasa dönüstü. Çatismalar tüm ülkeye yayildi. Direnisçiler direnise komuta edenler Konfüçyüsçü bilginler olan yongkan sinifi ve siradan halktan olusuyordu. 1907 ve 1909 arasinda direnisçiler birçok gerilla saldirisi düzenlediler. Japon ordusu da misilleme olarak bir çok köyü yakti.
1915’e gelindiginde direnis bir yer alti örgütü halini almisti. Birçok Koreli vatansever Mançurya’ya geçerek daha sonra direnisin bel kemigini olusturarak, merkezi Gardo'da bulunan Kore Bagimsizlik ordusunu kurdu. Bunun üzerine Japonlar Gardo üzerindeki baskiyi arttirdilar. Artan baski 26 Ekim 1909'da Genel Vali Ho Hirobumi’nin öldürülmesiyle doruga yükseldi.
22 Agustos 1910da imzalanan ve bir hafta sonra ilan edilen ilhak antlasmasi uyarinca Japonya Kore Imparatorluguna son verdi. Antlasmanin ilanini basina sansür ve birçok Koreli toplum liderinin tutuklanmasi izledi. Baskent’te olagan üstü hal ilan edildi.
Japon Vali Kore’nin toplumsal bilincinin tahrip edilmesi için çesitli tedbirler uygulamaya koymustur. 1910’da Kore tarihi ve cografyasi ile ilgili 200.000 ila 300.000 arasinda esere el konulmus ve eserler yakilmistir.
Japonlar ayrica Kore tarihini kendi çikarlari dogrultusunda degistirmeye de çalismistir.
1 MART BAGIMSIZLIK HAREKETI
1 Mart 1919 Bagimsizlik Hareketi Japon sömürge yönetiminin dayanilmaz baskisina karsi bir toplumsal baskaldiri olarak ortaya çikmistir. Birinci Dünya Savasinin çikmasiyla olusan uluslar arasi durumundaki ani degisiklik Koreli liderleri yurt içi ve disinda bagimsizlik mücadelesine hiz vermeye tesvik etmistir. O sirada Amerika’da bulunan Koreli liderler 1918’de Paris’e gidip Kore’nin bagimsizligi için kamuoyu olusturmak istemislerse de Japonya ile iliskilerine daha çok önem veren Amerika tarafindan yurt disina çikmalari yasaklanmistir. Bunun üzerine Amerika Baskani Woodrow Wilson’a basvurularak Kore’nin milletler toplulugu idaresine birakilmasi teklif edilmistir.
Bu arada Tokyo’da okuyan Koreli ögrenciler de bagimsizlik yolunda çalismalar yapmis fakat polis tarafindan bastirilmistir.
1 Mart 1919’da Seoul Pogada Park'ta Imparator Gojong’un ölümü dolayisiyla devam eden yas döneminde Kore bagimsizligi ilan edilmistir. Bu olay ülke çapinda milli bir ateslenistir. Bu hareket boyunca 7500 silahsiz Koreli öldürülmüs 16.000 kiside yaralanmistir.
KORE GEÇICI HÜKÜMETI
Bagimsizlik hareketinin zirveye ulastigi günlerde Vladivostok, Shanghai ve Seoul’de Kore geçici hükümetleri olusturuldu. 13 eyaletin temsil edildigi geçici hükümet Kore bagimsizligini ilan etti ve Japonya’dan sömürge sistemini kaldirmasi ve isgal kuvvetlerini çekmesini istedi. Hükümet ayrica halktan Japon Hükümetine vergi ödememesini, Japon mahkemelerini tanimamasini ve sömürge islerinde çalismamalarini istedi.
Ilk kurulan Vladivostok’taki Kore ulusal konseyi daha sonra faaliyetlerini Shangai grubu ile birlestirdi. Daha sonra bunlar Seul geçici hükümetiyle birlesti. Ilk kabine toplantisi 4 Kasim’da Shangai’de gerçeklesti.
Mançurya’da faaliyet gösteren birçok bagimsizlik yanlisi güç birlestirerek Shangai hükümetine baglandi. Bu arada yurt içinde Japon polisinin ana hedefini hizla yayilan komünist akim olusturuyordu. Sömürge kapitalizmi sosyalist akimlari adeta besliyor ve yayilmasini kolaylastiriyordu. Birçok isçi eyleminde Japon isçilerinde Korelilere katildigi görülüyordu.
Milliyetçi ve Komünist liderler ortak bir cephe olusturarak 10 Haziran 1926’da ülke çapinda ögrenci olaylari çikardilar.
15 Subat 1927 Japon isgali altindaki Kore’de kurulan Sin-ganhoe, ulusal bir organizasyondu ve amaci Milliyetçi ve Komünist kamplari birlestirerek ortak bir cephe olusturmakti. Fakat daha sonra komitenin baskisiyla Koreli komünistlere birlikten çekilmeleri emredildi ve 1931’de Sin-ganhoe’nun sol kanat liderleri organizasyonun lav edilmesini istedi. Milliyetçi liderlerde Japonlar tarafindan tutuklandi.
Daha sonra Japonya Asya Kitasinin isgali için Kore Yarimadasini atlama tasi olarak kullandi. Düzmece provokasyonlarla Mançurya’yi isgal etti. Süphesiz Japonya’yi bu maceraya ülkedeki ekonomik depresyon itmisti. Isgalin alt yapisini olusturmak için Japon sermayesi Japon sömürge sistemi yüzünden fakirlesmis ve ucuz isçiligin bol oldugu Kore’ye akti. Japonya kita isgali hayalini Mançurya’da merkezi Çin’e tasiyinca 1930larda Japonlar Kore’de üretimin büyük bölümünü tarimdan makine, kimyasal ve metal üretimi gibi alanlara kaydirdi. Savas devam ettikçe Kore is gücüne yönelik sömürüde artti. Koreliler agir islerde asiri derecede düsük ücretlerle zorla çalistirildilar.
Savas rüzgarlari Japonya'nin aleyhine dönmeye basladikça daha çok tarim ürünü çiftçilerden zorla alinmaya basladi. 1937’de Çini isgali sirasinda Japonlar, dil özgürlügüne kisitlamalar getirdi ve Sinto mabetlerine ibadeti zorunlu kildi. 1938’de okullarda Korece ögretilmesi yasaklandi.
1942’de Genel Vali Japon merkezi hükümetinin kontrolüne girdi ve Kore isgücü ve hammaddeleri savas gereçleri üretiminin önde gelen unsuru haline geldi. 1943’den itibaren Koreli gençler Japon ordusuna alinmaya baslandi.
Japonlarin Pearl Harbor’a sürpriz saldirisindan sonra geçici hükümet Washington’daki Avrupa-Amerika irtibat komitesinde temsil edilmeye baslandi.
Üç büyük güç Kahire Konferansi deklarasyonunu Kore’nin self-determinasyon ve bagimsizlik konularini eklemeyi kabul ettiler. Subat 1944’de geçici hükümet birtakim sol kisileri de arasina alarak bir koalisyon kabinesi kurdu. Subat 1945’de bu hükümet Japonya ve Almanya’ya savas ilan etti. Bu gelisme üzerine Japon ordusuna zorla alinmis Koreli gençler birliklerinden kaçarak Çin’deki Japonya karsiti güçlere katildilar. Yine bu dönemde Koreli Komünistlerde Kuzeydogu Mançurya’daki Gendo’da Sovyetler Birligi ve Komünist Çin güçlerine katildi. Müttefik güçlerin zaferi sonucu 15 Agustos 1945’de Kore özgürlüge kavustu.
Koreliler genelde bu konularda pek konusmak istemezler.
Üniversitedeyken bir arkadasimin ödev konusu olmustu.
Yaklasik 40 yil süren bu dönemi kisa ve öz olarak anlattigini düsünüyorum.
Ilgilenen arkadaslar bir baksin diye paylasmak istedim.
KORE'NIN JAPONYA TARAFINDAN ISGAL EDILMESI VE SÖMÜRGELESTIRILMESI
Kore’nin Japonya tarafindan kontrol edilmesi 1906 yilinda basladi. Japonya, Kore yönetimi gelistirme konseyi yoluyla Kore’nin diplomatik ve askeri iliskilerini ve iç islerini kontrol ediyor, finans, tarim, ormancilik, madencilik ve ulasim alaninda kendi politikalarini zorla empoze ediyordu.
Ayrica baskici hareketlerini kamufle etmek için Japonlar Amerika’ya D.W.Stevens adinda bir danismanlarini da yolladilar. Bu kisi Korelilerin genel olarak Kore-Japonya anlasmalarini olumlu karsiladigi yalanini yaymaya çalisti. Bu kisi daha sonra bu çalismalardan tahrik olan iki Koreli göçmen tarafindan öldürüldü.
Imparator Gojang Haziran 1907de Hague Baris konferansina bir heyet gönderdiginde Japonlar onu tahttan çekilmeye ve Temmuzda da Kore üzerindeki emellerine temel hazirlamak üzere Kore’ye üçüncü bir antlasma imzalamaya zorladilar. Idari ve yargi organlarini Japon yetkililer tarafindan ele geçirildi. Kore ordusu dagitildi.
Haziran 1910da Askeri Polis sistemini olusturdu ve Kore’deki Japon kuvvetlerinin komutanini bu polis yönetimine yüksek komiser olarak atadi.
Birçok toplum lideri antlasmalari protesto için intihar etti. Japonlarla isbirligi yapan Koreli yetkililere ve Japonlara suikastlar düzenlendi. Japon kontrolüne karsi Kore direnisi yogunlasti ve Japon ordusu tarafindan acimasizca bastirildi. Direnisçiler genellikle kötü silahlandirilmis genç köylüler olmasina ragmen kahramanca savastilar. Japonlar tarafindan dagitilan ordunun arta kalan parçalari direnise katildikça direnis Japonya’ya karsi topyekün savasa dönüstü. Çatismalar tüm ülkeye yayildi. Direnisçiler direnise komuta edenler Konfüçyüsçü bilginler olan yongkan sinifi ve siradan halktan olusuyordu. 1907 ve 1909 arasinda direnisçiler birçok gerilla saldirisi düzenlediler. Japon ordusu da misilleme olarak bir çok köyü yakti.
1915’e gelindiginde direnis bir yer alti örgütü halini almisti. Birçok Koreli vatansever Mançurya’ya geçerek daha sonra direnisin bel kemigini olusturarak, merkezi Gardo'da bulunan Kore Bagimsizlik ordusunu kurdu. Bunun üzerine Japonlar Gardo üzerindeki baskiyi arttirdilar. Artan baski 26 Ekim 1909'da Genel Vali Ho Hirobumi’nin öldürülmesiyle doruga yükseldi.
22 Agustos 1910da imzalanan ve bir hafta sonra ilan edilen ilhak antlasmasi uyarinca Japonya Kore Imparatorluguna son verdi. Antlasmanin ilanini basina sansür ve birçok Koreli toplum liderinin tutuklanmasi izledi. Baskent’te olagan üstü hal ilan edildi.
ILHAK ÖNCESI EKONOMIK SÖMÜRÜ
1905 ve 1908 arasinda Japonya Kore parasini hizla artan bir hacimde Daiichi banknotlari ile kontrol etmistir. Kendi hükümetleri tarafindan çok cazip kredilerle desteklenen Japon tüccarlar Kore piyasalarina hücum etmistir. Bunlarla beraber Kore’de yasayan Japon sayisi 1908’de 126.000 iken 1911’de 210.000’e yükselmistir.
Ayrica toprak isletimi ile ilgili kanunlar Japonlarin lehine degistirilmistir. Seoul-Busan yolu boyunca verimli ve iyi sulanan araziler Japonlar tarafindan yagmalanmistir. Toprak reformu adi altinda sömürge hükümeti sahipsiz topraklari ve Kore hükümetine ait askeri çiftlikler Japonlara dagitmistir. Japonlar ayrica imparatorluk ailesinin mallari ve topraklarina da el koymustur. Bu politikanin amaci imparator Gojang’in direnis hareketleri için finansman yaratmasini engellemektedir.
KÜLTÜREL BASKILAR1905 ve 1908 arasinda Japonya Kore parasini hizla artan bir hacimde Daiichi banknotlari ile kontrol etmistir. Kendi hükümetleri tarafindan çok cazip kredilerle desteklenen Japon tüccarlar Kore piyasalarina hücum etmistir. Bunlarla beraber Kore’de yasayan Japon sayisi 1908’de 126.000 iken 1911’de 210.000’e yükselmistir.
Ayrica toprak isletimi ile ilgili kanunlar Japonlarin lehine degistirilmistir. Seoul-Busan yolu boyunca verimli ve iyi sulanan araziler Japonlar tarafindan yagmalanmistir. Toprak reformu adi altinda sömürge hükümeti sahipsiz topraklari ve Kore hükümetine ait askeri çiftlikler Japonlara dagitmistir. Japonlar ayrica imparatorluk ailesinin mallari ve topraklarina da el koymustur. Bu politikanin amaci imparator Gojang’in direnis hareketleri için finansman yaratmasini engellemektedir.
Japon Vali Kore’nin toplumsal bilincinin tahrip edilmesi için çesitli tedbirler uygulamaya koymustur. 1910’da Kore tarihi ve cografyasi ile ilgili 200.000 ila 300.000 arasinda esere el konulmus ve eserler yakilmistir.
Japonlar ayrica Kore tarihini kendi çikarlari dogrultusunda degistirmeye de çalismistir.
1 MART BAGIMSIZLIK HAREKETI
1 Mart 1919 Bagimsizlik Hareketi Japon sömürge yönetiminin dayanilmaz baskisina karsi bir toplumsal baskaldiri olarak ortaya çikmistir. Birinci Dünya Savasinin çikmasiyla olusan uluslar arasi durumundaki ani degisiklik Koreli liderleri yurt içi ve disinda bagimsizlik mücadelesine hiz vermeye tesvik etmistir. O sirada Amerika’da bulunan Koreli liderler 1918’de Paris’e gidip Kore’nin bagimsizligi için kamuoyu olusturmak istemislerse de Japonya ile iliskilerine daha çok önem veren Amerika tarafindan yurt disina çikmalari yasaklanmistir. Bunun üzerine Amerika Baskani Woodrow Wilson’a basvurularak Kore’nin milletler toplulugu idaresine birakilmasi teklif edilmistir.
Bu arada Tokyo’da okuyan Koreli ögrenciler de bagimsizlik yolunda çalismalar yapmis fakat polis tarafindan bastirilmistir.
1 Mart 1919’da Seoul Pogada Park'ta Imparator Gojong’un ölümü dolayisiyla devam eden yas döneminde Kore bagimsizligi ilan edilmistir. Bu olay ülke çapinda milli bir ateslenistir. Bu hareket boyunca 7500 silahsiz Koreli öldürülmüs 16.000 kiside yaralanmistir.
KORE GEÇICI HÜKÜMETI
Bagimsizlik hareketinin zirveye ulastigi günlerde Vladivostok, Shanghai ve Seoul’de Kore geçici hükümetleri olusturuldu. 13 eyaletin temsil edildigi geçici hükümet Kore bagimsizligini ilan etti ve Japonya’dan sömürge sistemini kaldirmasi ve isgal kuvvetlerini çekmesini istedi. Hükümet ayrica halktan Japon Hükümetine vergi ödememesini, Japon mahkemelerini tanimamasini ve sömürge islerinde çalismamalarini istedi.
Ilk kurulan Vladivostok’taki Kore ulusal konseyi daha sonra faaliyetlerini Shangai grubu ile birlestirdi. Daha sonra bunlar Seul geçici hükümetiyle birlesti. Ilk kabine toplantisi 4 Kasim’da Shangai’de gerçeklesti.
Mançurya’da faaliyet gösteren birçok bagimsizlik yanlisi güç birlestirerek Shangai hükümetine baglandi. Bu arada yurt içinde Japon polisinin ana hedefini hizla yayilan komünist akim olusturuyordu. Sömürge kapitalizmi sosyalist akimlari adeta besliyor ve yayilmasini kolaylastiriyordu. Birçok isçi eyleminde Japon isçilerinde Korelilere katildigi görülüyordu.
Milliyetçi ve Komünist liderler ortak bir cephe olusturarak 10 Haziran 1926’da ülke çapinda ögrenci olaylari çikardilar.
15 Subat 1927 Japon isgali altindaki Kore’de kurulan Sin-ganhoe, ulusal bir organizasyondu ve amaci Milliyetçi ve Komünist kamplari birlestirerek ortak bir cephe olusturmakti. Fakat daha sonra komitenin baskisiyla Koreli komünistlere birlikten çekilmeleri emredildi ve 1931’de Sin-ganhoe’nun sol kanat liderleri organizasyonun lav edilmesini istedi. Milliyetçi liderlerde Japonlar tarafindan tutuklandi.
Daha sonra Japonya Asya Kitasinin isgali için Kore Yarimadasini atlama tasi olarak kullandi. Düzmece provokasyonlarla Mançurya’yi isgal etti. Süphesiz Japonya’yi bu maceraya ülkedeki ekonomik depresyon itmisti. Isgalin alt yapisini olusturmak için Japon sermayesi Japon sömürge sistemi yüzünden fakirlesmis ve ucuz isçiligin bol oldugu Kore’ye akti. Japonya kita isgali hayalini Mançurya’da merkezi Çin’e tasiyinca 1930larda Japonlar Kore’de üretimin büyük bölümünü tarimdan makine, kimyasal ve metal üretimi gibi alanlara kaydirdi. Savas devam ettikçe Kore is gücüne yönelik sömürüde artti. Koreliler agir islerde asiri derecede düsük ücretlerle zorla çalistirildilar.
Savas rüzgarlari Japonya'nin aleyhine dönmeye basladikça daha çok tarim ürünü çiftçilerden zorla alinmaya basladi. 1937’de Çini isgali sirasinda Japonlar, dil özgürlügüne kisitlamalar getirdi ve Sinto mabetlerine ibadeti zorunlu kildi. 1938’de okullarda Korece ögretilmesi yasaklandi.
1942’de Genel Vali Japon merkezi hükümetinin kontrolüne girdi ve Kore isgücü ve hammaddeleri savas gereçleri üretiminin önde gelen unsuru haline geldi. 1943’den itibaren Koreli gençler Japon ordusuna alinmaya baslandi.
Japonlarin Pearl Harbor’a sürpriz saldirisindan sonra geçici hükümet Washington’daki Avrupa-Amerika irtibat komitesinde temsil edilmeye baslandi.
Üç büyük güç Kahire Konferansi deklarasyonunu Kore’nin self-determinasyon ve bagimsizlik konularini eklemeyi kabul ettiler. Subat 1944’de geçici hükümet birtakim sol kisileri de arasina alarak bir koalisyon kabinesi kurdu. Subat 1945’de bu hükümet Japonya ve Almanya’ya savas ilan etti. Bu gelisme üzerine Japon ordusuna zorla alinmis Koreli gençler birliklerinden kaçarak Çin’deki Japonya karsiti güçlere katildilar. Yine bu dönemde Koreli Komünistlerde Kuzeydogu Mançurya’daki Gendo’da Sovyetler Birligi ve Komünist Çin güçlerine katildi. Müttefik güçlerin zaferi sonucu 15 Agustos 1945’de Kore özgürlüge kavustu.
